Herriak
Atal honetan ikerketa sartutako herri buruzko informazioa aurkituko duzu
Orreaga
| Herria | Euskalkiak | Mapak | Fitxategiak | ||
| Orreaga | 53 |
| Dokumentua | Mota | Bilduma | Gai nagusia | Izenburua | Berriemailea |
| PIR-001 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Aita eta haren familia Orreagakoa eta ingurukoak, euskaldunak. Amaren sendia Otsagabia-Nagore-Mutiloa. Ez daki euskaldunak ziren.. | Familia, jatorria eta euskara | |
| PIR-002 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Amarekin izan ezik, bertzeekin euskaraz. Artzainak bazebiltzan ere etxean eta haiekin ere euskaraz. Familia zenbatek osatzen zuten eta zenbat arreba eta zenbat anaia. Bera bakarrik gelditu da Orreagan bizitzen. | Familia giroa eta euskara | |
| PIR-003 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Behiak eta behorrak zituzten. Ardiak ez. Lapinak, oiloak… Etxean egoten ziren artzainak bere ardiekin edo bertze batzuenekin ibiltzen ziren. Haiek gasna egiten zuten eta larrazkenean Frantziara joaten ziren. Belarra egitera etortzen ziren… Ramon artzain haiekin kontent ibiltzen zen. Gereñoa Auritzen zen, Azanzarenean. Militarrek ukan zituzten Orreagan lehenago. | Azienda | |
| PIR-004 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Zurgina bazen, Manexek ogia egiten zuen, Sakristana… Orreaga hustuz joan da. | Orreagan bizi zirenak eta bizi direnak | |
| PIR-005 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Dena kanonigoena denez haiei ordaindu behar zitzaien alokairua. Gero ITG etorri zen eta bertzelako aukerak ireki ziren. Belarrak egiteko nekea. Apaizek bazuten azienda ere bai. Egurra egiten zieten ere bai. Idiekin ekartzen zuten egurra. Harremanak desberdinak, apaizen izaeraren arabera. Baziren kanonigoak eta benefiziadoak. | Kanonigoen jabegoak eta harremana | |
| PIR-006 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Inguruko erreken izenak aipatzen ditu. | Ingurune fisikoa | |
| PIR-007 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Ttantta, oseba… | Familiakoen izenak | |
| PIR-008 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Ez du ezagutu ama edo amatxi eskuz garbitzen arropa. | Betidanik etxean labadora ezagutu du | |
| PIR-009 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Ganbara hotzena mutilendako. Neskak amari laguntzen. Amatxik behin ogia egin zuen bakarrik. Txerriendako bazkak laratzean egosten zituzten. Amatxi arduratzen zen horretaz. Aziendarekin ere arduratzen zen amatxi. Lanerako katiuskak. Oso hezea da | Etxeko lanaren antolaketa | |
| PIR-010 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Trapu batzuk ezartzen zituen galtzen inguruan, haiek ez apurtzeko. | Jantziak: trapanak | |
| PIR-011 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Kafe eta esnea jaiki eta. Gosaltzeko arrautzea zopa idorrean eta xingarra. Bazkaltzeko zopa eta haragi zenbait edo ajoarriero. Oilasko errea iririzakin… lapina… Merienda: ogi eta gasna. Neguan zuzenean afaria. | Zer jaten zuten egunero | |
| PIR-012 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Arratsalde partean bai ekartzen zuten meriendatzeko, udan. Batez ere belarrak egiteko kanpoko mutilak ekartzen genituenean. Edateko ura. | Kanpoan lanean zirenean emaztekiek ekartzen zuten janaria | |
| PIR-013 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Anisa kamomilarekin egiten zuen aitatxik. Triparendako ona zela. | Edari berezia | |
| PIR-014 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Gauza gutti baratzean. Ohiko gauzak. Amatxik lantzen zuen gehien bat. Bertzeren batek laguntzen zion. Aitak ez zuen maite. | Baratzea | |
| PIR-015 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Urtaroen izenak | Urtaroak | |
| PIR-016 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Ez ditu ikasi euskaraz hilabeteak | Hilabeteak | |
| PIR-017 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Orduen izenak | Orduak | |
| PIR-018 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Zenbakien izenak | Zenbakiak | |
| PIR-019 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Aurizberrikoek harroxko fama ukan dute. Auritzekoekin eta Luzaidekoekin normal. | Herrien harremanak | |
| PIR-020 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Lehen batzuk azaltzen ziren, udan beti. Lo egiteko lekua uzten genien. | Eskaleak | |
| PIR-021 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Monagillo zelarik ezagutu zuen lehen erromesa. Bakana zen. Oinez etortzen ziren inoiz Garazi aldetik. Ez ziren espainolak. Arrunt gutti eta udan beti. | Donejakuerako erromesak | |
| PIR-022 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Oso gutti azaldu izan dira kitoak. Buhame hitza entzuna du. | Kitoak | |
| PIR-023 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Beti Auritzera bestetara. | Bestak | |
| PIR-024 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Garai batean bazen jende pixkat Orreagan, eta denek ezin zuten egurra egin. Baztango mutilekin egiten genituen denendako egurrak. | Egur lotea | |
| PIR-025 | Bideoa | Euskera del Pirineo | leku bereziki adierazgarriak aipatzen ditu: haritz errea, harizti ttipia. Bagoa da gehiena… | Ingurune fisikoa | |
| PIR-026 | Bideoa | Euskera del Pirineo | 7-8 karabinero baziren Orreagan, eta herriko haurrekin, orotara 15 bat bildu ginen Orreagan. Gero Leitzara. Karabineroak kendu zituztenean anaiak Doneztebera joan ziren ikastera. Gazteenak garraldan egin zuen eskola. Maistrak gogoan ditu. Euskara aritzen zirelako ez zieten deus erraten. | Eskola | |
| PIR-027 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Mendiari entzuna zion kanpoko jendea etortzen zela ikatza egitera. Estella aldeko jendea omen zetorren. Mendian nonahi badira ikatz-plazak. | Ikatza | |
| PIR-028 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Pilota batez ere. Eskuin pareta zuen frontoiak. | Haur jolasak | |
| PIR-029 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Beneficiados deitzen direnak ziren hor. Kontadorearena ere. Etxe horietatik bazen pasabidea kolegiatara. Zoko guztiak ezagutzen zituzten. | Orreagako etxeak | |
| PIR-030 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Nola da antolatua hilerria. | Hilerria. Kanposantua | |
| PIR-031 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Las cuatro esquinas egiten zuten ganbara kozkor batean. Bertze jolasak. | Haur jolasak | |
| PIR-032 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Arratsean errosarioa. Helduek bazuten errespetu berezia apaizekin. Haurrek ez hainbeste. | Errezuak eta apaizak | |
| PIR-033 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Itzandegia zaharrena delakoan dago. Berea agian berriena. | Herriko etxeak | |
| PIR-034 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Elur handia bazen ez zen eskola. Ezin etxetik atera. Aziendak ez zuen atera nahi. Orain ez du horrelakorik egiten. | Elurra | |
| PIR-035 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Danba-danba elurra, ortotsa, langarra, ortoska, kazkabarra eta harria, izotza… Ziarraizea… | Eguraldia eta haizeak | |
| PIR-036 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Morak, fresak, onttoak, gaztainak… Amoarrainak eskuz, ura epel egonik. Txipak botilakin. Ielak (igalek) | Basoko fruituak, arrantza | |
| PIR-037 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Usoa, basurdea, basahuntza, bekada… Urtxintxa. Basurdetan Aurizkoekin. Basurdeen mugimenduak. | Ehiza | |
| PIR-038 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Uzkinazoa, azeriak, karakolak… | Basoko animalien izenak | |
| PIR-039 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Paketeak mugitzen zirelarik haurra zen. Gero aziendak: mando, zaldi eta aratzeak batez ere. Guardia zibilak edo karabineroak erosiak ziten ziren… Iruñetik zetorren brigadila. Horiek ez zituen inork kontrolatzen. Langerosak ziren. Donibane garaziko merkatuan, astelehenetan egiten ziren tratuak. Batzutan gasna kontrabandoan eramaten zen merkatu horretara. | Kontrabandoa | |
| PIR-040 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Larrazkenean Lasa, Azkarate edo Saaint Palais alde horretara joaten ziren negua pasatzera. Sei hilabete han eta sei hemen. | Artzain trashumanteak Nafarroa Beherera | |
| PIR-041 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Zamoranoak etortzen ziren arropa saltzen. Bertze batzuetan Iruñera (oso gutti). Iruñera lehen aldikotz jaunartzearen argazkiak egiteko. Bertze mundu bat zen. | Arropa saltzailea eta Iruñerako bidaiak | |
| PIR-042 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Condearena izeneko bati eskatzen zitzaizkion arropak. Muestrak ekartzen zituen eta montañesan igortzen zituen. | Arropa erosketak enkarguz | |
| PIR-043 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Autobusak nondik nora eta noiz ibiltzen zen. | Garraioa autobusean | |
| PIR-044 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Amatxik kontatu zion istorioa, baratzean aurkitu zuen gizon batekin. Ihesean zihoan norbait omen zen. | Gerra garaiko istorioa | |
| PIR-045 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Hegazkin bat erori zen Mezkiritzen. Parakaidistek bota zuten bere burua. Aitatxik ikusi zituen apal pasatzen Orreagatik | Parakaidistak II Mundu Gerra | |
| PIR-046 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Frankoren heriotza soldadu zelarik pasa zun Gasteizen. Gero Iruñera América 66. Boluntario Orreagara etorri zen, etxera. | Soldadutza eta Soldaduak Orreagan | |
| PIR-047 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Ardoa ematen zioten erditu ondoren motel zebilen behiari. Kamomila ere egiten zuen amatxik aziendarendako, ardoarekin nahasia. Pomada batzuk ere egiten zituen pertsonendako. | Erremedioak | |
| PIR-048 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Auritzen izaten zen medikua. Handik etortzen zen, inor eri izatekotan. | Medikua | |
| PIR-049 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Anaia gaztea, mendi mutik zebilen landasetan, hil egin zen enbor batek harrapatuta. | Anaia gaztearen heriotza | |
| PIR-050 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Etxean jende aunitz bazela eta, Magnesitasen izena eman zuen. Kasualitatez suhiltzaile lana atera zuen orduan eta ordutik suhiltzaile. Etxean ere lagundu izan du esposatu arte: patatak, azienda... | Etxerako gelditzeaz | |
| PIR-051 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Aldaketa erabatekoa: autorik ez zen. Jende gutti ageri zen. Orain turismo eta erromes aunitz. Leku arazoak udaran erromesendako. | Orreagaren aldaketa haur garaitik honat | |
| PIR-052 | Bideoa | Euskera del Pirineo | Euskara galdu duela.. Baztandarrekin oso ongi. Luzaidekoekin eta frantsesekin ere ongi. Batuarekin gaizki. Aezkoakoekin ere gaizki. | Euskara galdu duela | |
| OBK17-009 | Testua | Poemas, versos y canciones, s. XVII | Orreagako ama |